Характер изменения свойств материалов при эксплуатации одежды связан с многократным воздействием небольших по величине внешних усилий, обуславливающих возникновение в материалах обратимых и необратимых деформаций. Изученение остаточной деформации материалов пакетов одежды под действием циклически изменяющихся нагрузок позволят внести коррективы на величины конструктивных припусков, еще на стадии проектирования одежды. Целью работы является определение относительной величины остаточных деформаций различных материалов с учетом эксплуатационных факторов и определение необходимых величин припусков на стадии проектирования и изготовления одежды. Авторами разработана экспериментальная установка, которая позволяет циклически нагружать и производить двухостное деформирование, и после испытаний замерять величину остаточной деформации. Работа обобщает экспериментальный опыт исследования по определению относительных величин остаточных деформаций для различных типов материалов. Для учета относительных величин остаточных деформаций предложены формулы расчета припусков материалов пакета изделий с учетом относительных деформаций. Эти припуски обеспечивают свободу движения, создают комфортное условие человеку. С учетом средних значений оптимальной толщины пакета материалов выполнен расчет прибавок по линии груди для стандартных методик конструирования одежды. Результаты исследований были использованы при разработке эргономичной одежды для спортсменов экстремального горного туризма, которые получили положительные отзывы потребителей.
Киімді пайдалану кезінде материалдардың қасиеттерінің өзгеру сипаты материалдарда қайтымды және қайтымсыз деформациялардың пайда болуына әкелетін кішігірім сыртқы күштердің бірнеше рет әсер етуімен байланысты. Циклдік өзгеретін жүктемелердің әсерінен киімнің мата қабаттарының қалдық деформациясын зерттеу киімді жобалау кезеңінде құрылымдық қосымшалардың мөлшеріне түзетулер енгізуге мүмкіндік береді. Жұмыстың мақсаты пайдалану факторларын ескере отырып, әртүрлі материалдардың қалдық деформацияларының салыстырмалы шамасын анықтау және киімді жобалау және дайындау кезіндегі қосымшалардың қажетті шамаларын анықтау болып табылады. Авторлар екі осьті деформацияны циклдік жүктеуге, өндіруге және сынақтардан кейін қалдық деформацияның мөлшерін өлшеуге мүмкіндік беретін эксперименттік қондырғы жасады. Жұмыс маталардың әртүрлі типті қалдық деформациялардың салыстырмалы шамаларын анықтау бойынша эксперименттік зерттеу тәжірибесін қорытындылайды. Қалдық деформациялардың салыстырмалы шамаларын есепке алу үшін салыстырмалы деформацияларды ескере отырып, бұйымдардың мата қабаттарының қосымшасын есептеу формулалары ұсынылған. Бұл қосымшалар қозғалыс еркіндігін қамтамасыз етеді, адамға қолайлы жағдай жасайды. Мата қабаттарының оңтайлы қалыңдығының орташа мәндерін ескере отырып, стандартты киімді жобалау әдістері үшін кеуде сызығының бойындағы қосымшаларды есептеу жүргізілді.
The nature of the change in the properties of materials during the operation of clothing is associated with repeated exposure to small external forces that cause the occurrence of reversible and irreversible deformations in materials. The study of the residual deformation of the materials of clothing packages under the action of cyclically changing loads will make it possible to make adjustments to the values of structural allowances, even at the design stage of clothing. The purpose of the work is to determine the relative magnitude of residual deformations of various materials, taking into account operational factors and determining the necessary allowances at the design and manufacture of clothing. The authors have developed an experimental setup that allows cyclic loading and biaxial deformation, and after testing, to measure the value of residual deformation. The work summarizes the experimental experience of research on determining the relative values of residual deformations for various types of materials. To take into account the relative values of residual deformations, formulas are proposed for calculating allowances for materials of a package of products, taking into account relative deformations. These allowances provide freedom of movement, create a comfortable condition for a person. Taking into account the average values of the optimal thickness of the package of materials, the calculation of the increments along the chest line for standard clothing design methods was performed. The results of the research were used in the development of ergonomic clothing for extreme mountain tourism athletes, which received positive feedback from consumers.
