«Көкпар» – тарихы тереңнен басталатын, экстремалды ат спорты ойыны. Оның ерекшілігі – екі командаға бөлінген, атқа дұрыс шаба алатын жігіттер, жас шамасы мен салмақ категориясына қарамай ойынға қатыса алады. Көкпар ойыны көшпенділер мәдениетінде ерекше сипат алып, күні бүгінге дейін халық арасында ойналып келеді. Көкпар ойынында күрделі жарақат алу қауіпі бар қозғалыстар көп, көкпар ойыншылары үнемі қозғалыста болады, жарақат алуы мүмкін қауіпті сәттері жиі болып тұрады. Ғылыми-зертеу жұмыстың мақсаты – көкпаршылардың киімін қауіпсіздік тұрғысында терең жетілдіру. Осыған орай, бұл мақалада Көкпар спортындағы жарақат алуға тікелей әсер ететін қимылдардың түрі анықталды. Спорттық ойынның шарттары зерттелді, қолданыстағы киімнің негізгі кемшіліктері анық- талды, көкпаршының басын жарақаттан сақтандыру мақсатында қорғаныс бас киім үлгісі дайындалды. Ғылыми-техникалық ақпараттар мен ғылыми еңбектерді талдау негізінде ойын ережелері зерттеліп, жарақат алу қаупі бар қимылдардың эргономикасы анықталды. Спорттық киімді конструкциялық жобалауда, ақпараттық технологиялардың танымалы CАПР «Grafis» бағдарламасы қолданылды. Нәти- жесінде көкпаршыларға арналған спорттық киімдердің ұтымды конструкциясы тұрғызылып, толық қорғаныс жинақ – тізе қап және бас киім дайындалды. Дайындалған бас киім мен тізе қап, көкпар-шыларды ат спорты ойыны барысында жарақат алудан қорғайды.
«Кокпар» – это экстремальная конная игра с очень глубокой историей. Особенность игры в том, что джигиты, умеющие ездить верхом на лошади, и которые участвуют в игре, делятся на две команды, независимо от возраста и весовой категории. Игрa “Кокпар” приобрела особый характер в культуре кочевников и распространена в народе по сей день. В игре “Кокпар” очень много движений с риском получить серьезную травму, игроки постоянно находятся в движении, часто возникают опасные моменты, которые могут привести к травме. Цель научно-исследовательской работы – совершенствование одежды кокпаристов с точки зрения безопасности. В связи с этим в данной статье определен тип движений, непосредственно влияющих на травматизм в игре. Изучены условия спортивной игры, выявлены основные недостатки действующей одежды, подготовлен защитный головной убор с целью предохранения головы игрока от травм. На основе анализа научно-технической информации и научных трудов были изучены правила игры, определена эргономика движений игроков, рассмотрена одежда, используемая в играх. Конструктивное проектирование спортивной одежды разрабатывалось с использованием широко используемой автоматизированной программы САПР «Grafis». В результате была разработана рациональная конструкция спортивной одежды для игры в «Кокпар», изготовлен защитный комплект – наколенник и головной убор. Игра в «Кокпар» мобилизует молодежь для участия в национальных конных играх. Эта игра способствует тому, что джигиты становятся более активными и подтянутыми. В то же время приводит к ловкости во время верховой езды. Разработанный головной убор и наколенники защищают всадников от травм во время конных спортивных игр.
Kokpar" is an extreme equestrian game with a very deep history. The peculiarity of the game is that the horsemen who can ride a horse, who participate in it, are divided into two teams, regardless of age and weight category. The game kokpar has acquired a special character in the culture of nomads and is widespread among the people to this day. There are a lot of movements in the game kokpar with the risk of serious injury, players are constantly on the move, dangerous moments often arise that can lead to injury. The purpose of the research work is to improve the clothing of the kokpar crew from the point of view of safety. In this regard, this article defines the type of movements that directly affect injuries in the game. The conditions of the sports game were studied, the main shortcomings of the current clothing were revealed, and a protective headdress was prepared to protect the player's head from injury. Based on the analysis of scientific and technical information and scientific works, the rules of the game were studied, the ergonomics of the players' movements were determined, and the clothes used in games were considered. The constructive design of sportswear was developed using the widely used automated CAD program "Grafis". As a result, a rational design of sportswear for playing "Kokpar" was developed, and a protective set was made – a knee pad and a headdress. The game of "Kokpar" mobilizes (engages) young people to participate in national equestrian games. This game contributes to the fact that the horsemen become more active and fit. At the same time, it leads to the dexterity of riding. Designed headgear and knee pads to protect riders from injury during equestrian sports games.
