В статье рассматривается модифицированная непрерывная золь-гель технология кра-шения текстильных материалов с применением натуральных красителей растительного происхождения и силиката натрия. Предложен метод крашения текстильных материалов на основе золь-гель процесса с выявлением оптимальных режимов, исследовано влияние процесса обработки на механические свойства хлопчатобумажных тканей, а также на устойчивость окраски к сухому/мокрому трению и светопогоде. Установлены оптимальные концентрации кислоты (20 г/л) во второй ванне и жидкого стекла (100г/л) в первой ванне, а также темпера-турный режим термообработки. Предложенный непрерывный золь-гель способ позволяет уско-рить процесс крашения, по сравнению с периодическими, применяемыми в процессах крашения натуральными растительными красителями. Использование данного способа позволяет исклю-чить применение экологически вредных компонентов
Мақалада тоқыма материалдарын өсімдік тектес табиғи бояғыштар мен натрий сили-катын қолданып модификацияланған үздіксіз золь -гель технологиясымен бояу қарастырылған. Оңтайлы режимдерін анықтай отырып, золь-гель үдерісі негізінде текстиль материалдарын бояу әдісі ұсынылды, өңдеу әдісінің мақта-мата материалдарының механикалық қасиеттеріне, сонымен қатар бояудың құрғақ/ылғал үйкеліс пен ауа райына тұрақтылығы зерттелді. Екінші науадағы қышқылдың (20 г/л) және бірінші науадағы сұйық шынының (100 г/л) оңтайлы концен-трациясы, сонымен қатар термоөңдеудің температуралық режимі тағайындалды. Ұсынылып отырған үздіксіз золь-гель бояу тәсілі, табиғи өсімдік тектес бояғыштармен бояу үдерістерінде қолданылатын үздіктіге қарағанда, үдерісті жылдамдатуға мүмкіндік береді.Аталған әдісті қолдану экологиялық зиянды заттарды қолдануға жол бермейді.
In this paper, the modified continuous sol-gel dyeing technology of textile materials with applica-tion of natural vegetable origin dyes and sodium silicate is explained. The method of dyeing, basedon sol-gel process, with optimal value of regimes is proposed, the influence of the regimes on the mechanical properties of cotton fabricsare researched. The colour fastness for wet/dry friction and light stability against artificial weathering were investigated too. Optimal acid concentrations (20 g/l) were established in the second bath and liquid glass (100g/l) in the first bath, as well as the temperature regime of heat treatment. The proposed continuous sol-gel method increases dyeing speed, comparing with periodic dyeing process with natural dyes. Application of this method allows to exceptusing ofenvironmentally harmful components.
