Бидай дақылының физиологиясына натрий хлоридінің әсерін экологиялық тұрғыдан бағалау

Abstract

Мақалада ауылшаруашылығы айналымындағы жерлердің топырағының тұздану құбы-лысының салдарынан туындайтын бидай дақылдарының тамырларындағы анотомиялық өзгерістерге байланысты орын алатын физиологиялық және биохимиялық өзгерістердің пайда болу мәселелері қарастырылып, тұзды топыраққа төзімді бидай дақылының сұрып-тарын зерттеу арқылы азық-түлік қауіпсіздігін нығайту және бидай дақылының өнімділігін арттыру жолдары келтірілген. Жүргізілген салыстырмалы зерттеулер нәтижесінде «Қазақстан-3» сұрыбының басқа сұрыптарға қарағандағы артықшылығы көрсетіліп, сонымен қатар оның экзодермасының және эндодермасының қалыңдықтарының өзгеру ерекшеліктері анықталған: экзодерма қа-лыңдығы бойынша – Шағала (86%) > Қайыр (84%) > Қазақстандық ерте пісетін (83%) > Мельтурн (77%) > Қазақстан-3 (63%); эндодерма қалыңдығы бойынша – Қазақстандық ерте пісетін (97%) > Қайыр (93%) = Мельтурн (93%) > Шағала (76%) > Қазақстан – 3 (61%).

В статье наряду с исследованиями проблем возникновения физиологических и биохими-ческих изменений в структуре пшеничных культур вследствие анотомических изменений в их корнях от воздействия засоления почв земель сельскохозяйственного оборота рассмот-рены вопросы повышения продуктивности пшеничных культур и укрепления продовольст-венной безопасности. В результате проведенных сравнительных исследований выявлены преимущества сорта «Казахстан-3» перед другими сортами пшениц и определены закономерности особенностей изменений их экзодермических и энтодермических толщин, степень его устойчивости к воздействию процесса засоления почвы: отношение толщины экзодермы к толщине энтодермы уменьшается в следующем порядке (%): Chagala (110)> Казахстан-3 (104)> Вид (91%)> Казахское раннее созревание (85%).

The article discusses the phenomena of soil salinization in agriculture, causing anotomic changes in the vessels of plant crops, physiological and biochemical changes. The issues of food safety and increasing crop production with the study of salt soil-resistant crops are considered. In this regard, studies of various varieties of crops were carried out using methods of comparison and stability of the joint action of salinization, integral physiological and biochemical foundations.